Message #356

[Mod_1]

Albay Morel, Ordu Komutanı gider gitmez bambaşka bir tavır
takınmaya başladı. Erzurum Garnizonunun elde tutulacağını, son ana
kadar savunulacağını, subaylardan ve eli silah tutabilen erkeklerden hiç
kimseyi salmayacağını açıkladı.
Ordu Komutanının ayrıldığı gün, Albay Morel’in makamında
görüşürken, kendisine, subaylar arasında buradan gitme arzusunda
olanların bulunduğunu söyledim. Erzurum levazım müfrezesi memuru
Ermeni Sogomonyan, herkesin huzurunda ve bağırarak; Divan-ı Harp
üyesi olarak hiçbir Rus subayını bırakmayacağını, gitmeye teşebbüs
edecek herkesi bizzat kendisinin vuracağını; Hasankale13 ve
Köprüköy’de14, kendisi tarafından verilen belgesi olmayanları, gitmek
isteyen herkesi gözaltına alıp Divan-ı Harp huzuruna getirecek
takviyeli karakollar tesis edildiğini söyledi.
Kurtulması güç bir kapana kısıldığımızı anladım. Sıkıyönetim ve
Divan-ı Harbin, hunharca davranan Ermenilere karşı değil de, daha
ziyade Rus subaylarına yönelik olduğu görülüyordu.
Şehirde zorbalıklar son bulmuyordu. Rus subayları değişmez bir
surette, silahsız ve savunmasız sivil Türkleri savunuyorlardı.
Maiyetimdeki subayların, sokaklarda yakalanmış ve gasp edilmiş
Türkleri güç kullanarak kurtardığı oluyordu. Laboratuar müdürü
memur Karayev, bir gün gündüz vakti sokakta bir Türk’ü soyup kaçan
Ermeni askere ateş açmıştı.
Silahsız sivilleri öldüren alçakların asılacağına dair verilen sözler
yerine getirilmedi. Teşkil edilen Divan-ı Harp, faaliyete geçmedi.
Ermeni askerlerin tehditlerinden korktu. Hiçbir suçlu Ermeni, Divan-ı
Harp yürürlüğe girmeden önce Ermeniler tarafından vaat edildiği gibi,
asılmadı. Yeri gelmişken belirteyim, Divan-ı Harbin yürürlüğe girmesi
konusunda daima esas itibariyle ve yüksek sesle bizzat Ermenilerin
kendileri ısrarcı olmuşlardı.
Türkler, açık açık Ermenilerin hiçbir zaman bir Ermeniyi idam
etmeyeceklerini söylüyorlardı. Biz de “Karga, karganın gözünü oymaz”
Rus atasözünün bu meselede ne derece isabetli olduğunu gördük.
Eli silah tutan Ermeniler kaçmakta olan aileleriyle birlikte gittiler.


13 Bugünkü adı Pasinler olan Erzurum merkeze bağlı ilçe
14 Erzurum ili Pasinler ilçesine bağlı, bugünkü adı Çobandede olan bucak merkezi