BULGARİSTANDAKİ TÜKLERİN AZINLIK HAKLARIBulgaristan Devleti demokrasiye geçtikten sonra, yani 1990 yılından sonra Türkler dahil olmak üzere ülkede yaşayan bütün azınlıklara Azınlık Haklarını verdiğini ve herkesin de bu hakları dilediğince kullandığını belirtmektedir. Bulgaristan devleti tarafından yapılan bu açıklamalar gerçekte birer yalandır, yani Bulgaristanda bugün bile azınlıklara hakları verilmemiştir, hiçbir azınlık haklarını kullanamamaktadır. Durum böyle olmasına rağmen hiç kimse bu konuda bir şey yapmamaktadır. Hatta Bulgaristanda yaşayan Türk azınlığa mensup bazı insanlar Biz artık bütün haklarımızı aldık, alacak bir şeyimiz kalmadı! demektedirler. Gerçekte ise durum bunun tam tersidir. Verilen tek hak Müslüman adını pasaportlarına geri yazdırma hakkıdır, başka hiçbir hak alınmamıştır. Hatta toplantılarda Türkçe konuşma yasağı veya sadece Bulgarca konuşma zorunluluğu dahil olmak üzere eskiden var olan bütün yasaklar bugün de devam etmektedir. Gerçekte ise azınlık haklarının neler olduğu, nasıl kullanıldığını Romanyada yaşayan Macar azınlığın haklarını okuyunca öğrenebilirsiniz. Romanyada yaşayan Macarların sahip oldukları haklar umarım Bulgaristan Türklerine örnek olur ve onların da bilinçlenmelerini sağlar. Romanyada yaşayan Macarlar ile ilgili aşağıdaki kısa yazıyı okumanızı öneririm. Şunu unutmayın, Bulgaristan ve Romanya aynı günde yani aynı tarihte Avrupa Birliğine üye olmuş bulunan iki devlettir. Dolayısı ile Romanyada mümkün olan herşey Bulgaristanda da mümkün olabilir.
ROMANYADA YAŞAYAN MACAR AZINLIK VE HAKLARIRomanyada Transilvanya ve Banat isimli tarihi iki büyük bölge vardır. Bu bölgeler Romanyanın en tarihi, mimari ve kültürel varlıkları olan bölgeleridir. Bu bölgelerin içinde Macarlar da yaşıyor ve diğer halklarla birlikte bölgenin yerel halkıdır. Romanyada toplam 22 milyon insan yaşıyor, bunların 2,5 milyonu Macarlardır. Romanyalı Macarların % 96sı Transilvanya ve Banatta yaşıyorlar.
Macarların, Romanyada her türlü kültürel hakları mevcut; anadillerinde eğitim alıyorlar, Macarca radyo programları, Macarca televizyon programları, Macarca gazete, Macar partileri, Macar kültür grupları, istedikleri zaman anadillerinde avukat tutma hakkı gibi çok çeşitli pozitif haklara sahipler.
İlköğretim birinci sınıftan itibaren liseyi bitirinceye kadar Macarca eğitim görüyorlar, yani bütün dersleri (Tarih, Matematik, Fen, Sosyal Bilgiler, Fizik, Coğrafya, Kimya gibi bütün dersleri) Macarca olarak okuyorlar. Bu süreçte Romanyanın resmi dili olan Rumenceyi Macar azınlığın çocukları sadece seçmeli ders statüsünde okuyorlar.Romanyanın Targu-Mureş, Cluj-Napoca ve Timişora şehirlerinde Macarca eğitim veren üç üniversiteleri var. Her seçim zamanı, Macar partileri halk oylamasına birlikte katılıyorlar. Macarlar Romanyanın toplam nüfusunun % 6sını oluşturuyorlar. Ülkede yapılan her seçimde Macarların oyu hiçbir zaman % 7 - % 8in altına düşmüyor. Macar Ulusal Birliği, Rumen koalisyon hükümeti içinde bir Rumen partisi ile birlikte yer alıyor, en önemli bakanlıkların çoğunda Macar bakanlar yer alıyor ve
hükümette 12 bakanları var.
Transilvanya ve Banattaki Macarlar yaşadıkları köylerde, kasabalarda ve şehirlerde, sâhip oldukları toprakları kesinlikle başkalarına satmıyorlar. Macar olmayanlara toprak satmak onlar için çok utanılacak bir durumdur. Yine yaşadıkları yerlerde Macar olmayan başka halklar toprak satarlarken satılan toprağa çabucak üç veya dört misli para veriyorlar, arazileri erkenden satın alıyorlar ve başka alıcılara fırsat tanımıyorlar. Bazı zamanlar, Transilvanyada bir şeye yaramayan ya da sâhibinin satmadığı topraklar için de üç veya dört kat fiyat veriyorlar, böylece arazi alım işlerine devam ediyorlar. Romanyalı Macarlar, yaşadıkları bütün yerleşimlerinin kazılabilen bütün topraklarını kazıyorlar, tepe, engebeli ya da meyilli olsa bile, ocaklarının sevdalısı insanlar.
Romanyalı Macarlar, dillerinin de âşığı insanlar. Dillerini bilmemek onlar için çok utanç verici bir durumdur. Kendi aralarında çoluk-çocuk, köylerde, şehirlerde, satış mağazalarında, pazarlarda, ticaret yaparlarken, satış yaparlarken, Macarcadan başka hiçbir dil konuşmuyorlar. Mahalli yerlerinde yabancı insanlara önce Macar dili ile karşılık veriyorlar, konuştukları insan hiç Macarca bilmiyorsa ve kendileri de mecbur kalırlarsa o zaman Rumence konuşuyorlar fakat bazı Macarlar hiç Rumence bilmiyorum diyor ve yabancılarla Rumence asla konuşmuyorlar. Bugün Macarca, Romanya sınırları içerisindeki Transilvanya ve Banatta çok baskın dildir. Yaşamın her alanında kullanılıyor ve çok güçlü yaşıyor.
Kenan ÖZGÜR
kaynak