POMAKLAR III
4. SONUÇ :Yunanistan ve Bulgaristan'ın, azınlıklar üzerindeki baskıları çerçevesinde, Pomak Türkleri'nin de asimilasyona tabi tutulmalarına yönelik çabaları halen devam etmektedir. Yunanistan'ın, Slav kaynaklı olarak belirttiği Pomak dilini ve kültürünü kendi menfaatleri doğrultusunda geliştirme çabaları ve Pomakların Türklük ile ilgilerini kesmeye yönelik yasaklamaları yanında Bulgar yönetimi de, Pomak Türkleri'ne mensup çocukların Türkçe derslere devam etmesini engellemektedir. Bulgaristan Türkleri, 1990 sonrası, çeşitli Hristiyan misyonerlerin etkisi altındadır. Bu konuda Pomak Türkleri ve Müslüman Çingenelere, Bulgar hükümetinin desteği ile özel bir önem verilmektedir. Ayrıca Bulgar Hükümeti, Pomak Türklerinin, ayrı bir dini kurum altında teşkilatlanmasını sağlamak suretiyle Türk birliğini bozmaya çalışmaktadır.
Bulgarlar'ın, Pomakların zorla müslümanlaştırıldıklarına ilişkin tezlerinin asılsız olduğuna dair bilgilerin yer aldığı, "Balkanlar'da ve Bulgaristan'da Müslüman Topluluklar" isimli bir kitap, Sofya'da kurulu bulunan "Azınlıklar ve Kültürel Etkilenmeleri Uluslararası Merkezi" tarafından 1997 yılında yayınlanmıştır. Söz konusu kitapta yer alan "Bulgar Toplumbiliminde Rodop Ahalisi" adlı incelemeyi kaleme alan Bojidar Alevsiev, Rodop bölgesinde yaşayan insanların zorla müslümanlaştırıldığına dair tarihi belge olarak ileri sürülen bilgi ve belgelerin hayal mahsulu ve abartılı bir edebiyat ürünü olduğunu ortaya koymaktadır.
Yunanistan'da, Batı Trakya Türk Azınlığı'nın birlik ve beraberliğini bozmaya yönelik faaliyetler çerçevesinde, 1991'de, Konstantin Mitçotakis, "Batı Trakya'daki "Müslüman Azınlığı", "Türk kökenli, Pomak ve Çingene" olarak ilk kez kendisinin tanımladığını belirtmiştir.(30) Aynı yöndeki çabalar kapsamında, Pomakça Alfabe kitabı olarak hazırlanan "Okuma Kitabı", 12 Haziran 1997 tarihinde Atina'da tanıtımı yapılarak yayınlanmıştır.(31) Ancak söz konusu alfabe çalışmalarının istenilen neticeyi vermemesi üzerine, 1998'de Zagalisa adlı bir gazete piyasaya sürülmüştür. Söz konusu alfabe ve gazetenin finansmanı, Enfiyecioğlu adındaki bir şahsın başkanlığındaki şirketler tarafından sağlanmaktadır. Yunanistan D Kolordusu Komutanı, "Pomaklarla ilgili çalışmaları biz yürütüyoruz" şeklinde demeç vermiştir. Söz konusu demeçte, Pomaklar'dan, "Elen Pomaklar" olarak söz eden Kolordu Komutanı, Pomak dilinin Üniversite düzeyine getirileceğini, üniversitede bir kürsünün ihdas edilmesini düşündüklerini söylemiştir. Pomakça Sözlük ve Gramer çalışmaları yapıldığını, Selanik'te kurulu bulunan Pedagoji Akademisi'nde Pomakça'nın ders olarak okutulmasının gerektiğini söyleyen Kolordu komutanı, bu tip faaliyetlerin askeri faaliyetlerini etkilemeyeceğini de sözlerine eklemiştir.
1998'de, Şapçı'da yapılan bir başka toplantıda konuşan, Doğu Makedonya ve Trakya Bölge Genel Sekreteri Stavros Kabelidis, bölgenin kalkınmasında 10 yıllık bir planlama uygulanacağını söylerken, Desine Pantazi tarafından hazırlanan ve "Trakya'nın Pomakları" adını taşıyan bir video gösterisinde, Batı Trakya'nın Balkan kolundaki Pomak Türklerinin zorla Müslümanlaştırıldıklarını, halbuki yaşama tarzlarında Hristiyan tarzına uyan hareketlerin bulunduğunu, Lozan Antlaşması'na göre bu köylerde Pomakça eğitim görmeleri gerektiğini vurgulamıştır.(32) Ayrıca günümüzde, İnternet ortamında Yunan Gizli Servisi tarafından hazırlanan Web sitesi ile Pomakların Yunanlı olduğuna dair bilgiler ortaya konulmaktadır.(33)
Yunanistan'ın, Batı Trakya Türk Azınlığını parçalamak amacıyla uygulamaya koyduğu, dağlık bölgede yaşayan azınlık mensuplarının Türk olmadığını iddia eden politikası doğrultusunda sözde Pomak dilini ve kültürünü geliştirme çalışmaları, Bulgaristan tarafından, suni bir "Pomak Ulusu" yaratma çabalarının önemli bir aşaması olarak değerlendirilmiştir. Yunanistan'ın Pomaklar üzerindeki uygulamaları, Bulgar Dışişleri Bakanlığı'nda da rahatsızlık yaratmış ve bu tepki pek çok kez dile getirilmiştir.
Bulgaristan'daki Pomak Türkleri'nin, Yunanistan'da yaşayanlardan daha fazla oldukları dikkate alındığında, Yunanistan'ın çeşitli yollarla Pomak kimliği yaratma çabaları karşısında Bulgaristan'ın tepkisiz kalmaması doğaldır.
Yunan Dışişleri Bakan eski yardımcısı Romeos, Bulgar milletvekillerinin bu konudaki endişelerine karşılık olarak, "söz konusu girişimin özel bir girişim olduğunu ve buna siyasi bir boyut getirilmemesi gerektiğini" ifade etmişse de, Bulgar tarafı, Pomakça kitapların tanıtım töreninde Yunanlı bürokratların yer almasının, Yunanistan'ın Pomak ulusu yaratma politikasına resmiyet kazandırdığı gerçeğinden hareketle, bu gerekçeyi yeterli bulmamış ve kitaplardaki, Pomakların, "Müslümanlaştırılmış Elenler oldukları" tezini, tarihin tahrif edilmesi olarak değerlendirmiştir.
Bulgar basınında, durum, "Pomak Ulusu Yaratılıyor" şeklinde ele alınmıştır. Bulgaristan'da yayınlanan milliyetçi "Makedonya" gazetesinde yer alan bir haberde ise, "Yunanistan'da bazı çevrelerin Helenizm temelinde Pomak ulusu icat etmek çabasında oldukları, oysa ki Yunanistan'da resmen tanınmış tek azınlığın Türk azınlığı olduğu" ifade edilmiştir.
Yunanistan'da "Yasak Bölge" hususunda basına yansıyan "Yasak Bölge'ye giriş çıkışların yumuşatıldığına" dair haberler ve uygulamaların, Yunanistan'ın asıl politikasında gerçek bir değişikliğe yol açmadığı görülmektedir.
Türkiye'de; çeşitli dönemlerde - özellikle 1950'den sonraki göçler ile - Türkiye'ye gelen Pomak Türkleri de bulunmaktadır. 1927-1965 yılları arasındaki nüfus sayımlarından ortaya çıkan bilgilere göre, Bulgaristan'dan gelen göçmenlerin 23.000'i Pomak Türkü'dür. Günümüzde, Türkiye'de Pomaklar, yerleşim itibarıyla Çanakkale, Edirne, Eskişehir, Bursa ve Balıkesir'de yoğunluk göstermektedir.
(1) Kamuran Gürün; Türkler ve Türk Devletleri Tarihi, C.1, Ankara, 1981,s.246-277.
(2) Rodop-Tuna Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği; Rodop-Bulgaristan Faciasının İç Yüzü, s.8-12.
(4) Ahmed Cevad; Balkanlar'da Akan Kan, İstanbul, s.179.
(5) Pomak adına, 1839 yılında A.Boeu'nin, Rodoplar'a yaptığı seyahatten sonra rastlanmaktadır.
(6) Edirne Vilayeti Salnamesi, Sene 1319, No:409,s.1058.
(7) Tevfik Bıyıklıoğlu; Trakya'da Milli Mücadele,C.1.,Ank.,1955,s.23.
(
Tahsin Uzer;Makedonya'da Eşkiyalık Tarihi ve Son Osmanlı Yönetimi, Ank.,1979,s.314-315.
(9) Hikmet Bayur; XX.Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri, Ank.1974,s.319-323.
(10) Panayotis Foteas; Oi Pomakoitis Ditikis Thrakis (Batı Trakya Pomakları), Gümülcine Eğt.Der Yay.,1978,s.9
(11) Sofia Press, "Who Worries About Moslems in Bulgaria and Why?", Sofya, 1985, s.9.
Sofia Press; "Soruşturma", Sofya, Haziran 1987, s.9-14.
(12) Ahmed Cevad; Balkanlar'da Akan Kan, İstanbul, s.190-191. Ali Güler; "Yunanistan'da Etnik Gruplar: Dil
Grupları", Avrasya Dosyası, İlkbahar-Yaz 1998,C.4,Sayı 1-2, s.21.
(13) Bulgarlar'ın kökenleri ve Türklükleri ilişkin bilgiler pek çok kaynakta yer almaktadır. Örneğin; Akdes Nimet
Kurat; "Bulgaristan Mad." İslam Ansiklopedisi, s.796. Bahaeddin Ögel; Türk Kültürünün Gelişme Çağları,
İstanbul, 1971,C.1.,s.149-154. Lazslo Rasonyi; Türk Devletlerinin Batıdaki Varisleri ve İlk Müslüman Türkler,
Ankara, 1983, s.17-89., Tarihte Türklük; Ank. 1971, s.89. İlker Alp; "Bulgar Türk Devleti"Tarihte Türk
Devletleri I,Ank.1987,s.251-253. Geza Feher; "Turco-Bulgar, Macar ve Bunlara Akraba olan Milletlerin
Kültürü, Türk Kültürünün Avrupa'ya Olan Tesiri", İkinci Türk Tarih Kongresi Zabıtları, İstanbul,1937,s.301 vd.
(14) Bilal Şimşir; Bulgaristan Türkleri,1878-1985, Ank.1996,s.17.
(15) İlker Alp;Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezalimi (1878-1989),Ank.,1990,s.179.
(16) Rodop-Tuna Türkleri Dayanışma Derneği; "Rodop-Bulgaristan Türkleri Tarihten Siliniyor mu?", Sayı:3, İst,
1976, s.12-13.
(17) Rodop-Tuna Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği; Rodop-Bulgaristan Türklüğü Faciasının İç Yüzü,
Sayı: 2, İst. 1976,s.18-19.
(18) Türk Göçmen ve Mültecileri Dernekleri Federasyonu; 1974 Rodop Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği
Başkanlığı Raporu, İst.1974,s.1.
(19) Dr.Cemil;Bulgar Vahşetleri, İntikam, Evlad ve Ahfada Yadigar,Dersaadet,1330,s.170.
(20) ATASE Bşk.lığı Arş.; Klasör:587, Dosya:43, 1-1.
(21) Fethi Okyar; Üç Devirde Bir Adam, İst.1980,s.215.
(22) İlker Alp; a.g.e,182-184.
(23) Ahmet Kayıhan; "Rodoplar Neresidir?", Türk Dünyası,c.7,Sayı:27, İst.1972,s.27.
(24) Rodopski Ustrem; Sayı: 89-1435, Paşmaklı, 6 Ağustos 1970.
(25) M.Haluk Çay; "Bulgaristan Olayları ve Türk Meselesi", Türk Kültürü,Sayı :263, Ank.1985,s.154. 1968-1972
yılları arasında Rodop Türkleri'ne karşı girişilen katliamlar, İlker Alp; Bulgar Mezalimi, Ank.1990, s.185-193'de
örnekleriyle açıklanmaktadır.
(26) Ahmet Kayıhan; a.g.e,s.38.
(27) İlker Alp; a.g.e,s.225.
(27a) Halim Çavuşoğlu; Balkanlar'da Pomak Türkleri, KÖKSAV Yay., Ankara, 1993. s.130-178.
(28) Abdülkadir İnan; Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976,s.99.
(30) Anadolu Ajansı; 31 Temmuz 1999.
(31) Batı Trakya Türkleri Dayanışma Derneği; Batı Trakya'nın Sesi, Haziran-Temmuz 1997, sayı 83.
(32) Batı Trakya Türkleri Dayanışma Derneği; Batı Trakya'nın Sesi, Ocak 1998, Sayı 86.
(33)
http://users.otenet.gr/ tamieion/index/html; Welcome to Pomak Network.
(34)
http://www.pomak.diyari.com/